Obeth Montes en Gert Libang: twee dappere, dynamische voortreksters van de vrouwenrechtenorganisatie Gabriela, waren onlangs op studietoer in Europa. En ook al hadden ze een druk programma, toch stond een praatje maken met Ello op hun lijst met prio’s!
Brussel. 10 november 2015. Naar Filipijnse normen 10 uur (al kan het ook halfelf geweest zijn). Voor me zitten 2 praatgrage, Filipijnse dames. Ze vallen niet op door hun gestalte, maar des te meer door hun straffe verhalen, sappig accent, en hun ongebreideld enthousiasme. En dan heb ik het nog niet over hun wilskracht en engagement. Obeth en Gert steken onmiddellijk van wal, dus ik pik gretig in.
Dit weekend was het precies 2 jaar geleden dat Haiyan de Filipijnen verwoestte. Hoe is het nu?
Obeth: Op verschillende plaatsen werd zaterdag een mars gehouden van de overlevenden. In Manilla, in Roxas City en Tacloban. De aanleiding voor die optocht was dat de meeste slachtoffers nog steeds geen Emergency Shelter Assistance (financiële bijstand) hebben gekregen. Bovendien heeft de regering ook helemaal nog geen plan of programma voor rehabilitatie. Veel mensen wonen nog steeds in tenten. En ze hebben ook geen zicht op verbetering. Door hun persoonlijke situatie komen ze vaak niet in aanmerking voor bijstand. De assistance wordt je bijvoorbeeld ontzegd als je familie hebt overzee, of als je zelf in staat bent om zelf geld te verdienen, of als je in een no-dwelling zone (geen-verblijfszone) woont … Bijna altijd dus. Grinnikt.
Wat onderneemt Gabriela om de situatie te veranderen?
Gert: We proberen de regering wakker te schudden door campagnes, acties, demonstraties. In sommige gebieden zijn er al mensen die bijstand gekregen hebben, omdat we de regering ertoe gedwongen hebben. We proberen ook in dialoog te gaan. Daarnaast bieden we ook nog steeds psychosociale hulp. We doen workshops waarbij we de slachtoffers vragen stellen. We geven hen de kans om over hun trauma te praten. En dat lucht op.
Wat is jullie het meest bijgebleven in de nasleep van Haiyan?
Gert: De solidariteit onder de armen is iets wat me naar de keel grijpt. In de getroffen gebieden zijn de mensen heel arm. Maar als ze iets kunnen weggeven aan anderen die het nog meer nodig hebben, dan doen ze het: ook al is het maar een paar kousen of een handvol rijst. Het zijn allemaal slachtoffers, maar iedereen helpt waar hij kan. Mensen zijn inventief op zo’n momenten.
Gert: Een ander verhaal is dat van Roxanne. Door Haiyan kwamen 5 familieleden van haar om het leven: haar zus, haar man én haar kinderen. Toen ze de lichamen gevonden had, waren er geen doodskisten meer te vinden. Toch wou ze kost wat kost haar familie begraven om zeker te zijn dat ze op een veilige plek waren en dat zij verder kon met haar leven. Pas toen ze dat nadien vertelde op één van de council meetings bij Gabriela, kwamen de eerste tranen. Ze had zich sterk gehouden voor de andere slachtoffers. Pas toen ze met de andere dames samenzat, kon ze haar verhaal kwijt en haar emoties de vrije loop laten.
Obeth: En zo zie je dat mensen ondanks alle miserie niet bij de pakken blijven zitten. In de Filipijnen hebben we een geschiedenis van natuurrampen. Mensen zijn het gewoon verder te gaan met hun leven. Ze wachten niet tot de regering iets doet. Ze pakken hun eigen lot in handen. In de massamedia lees je hier in België over slachtoffers die dringende hulp nodig hebben. Wat die media niet toont, is dat we zelf ook het eigen heft in handen nemen, op onze eigen manier.
Ik las dat jullie als activisten ook steeds meer bedreigd worden?
Obeth: Ja, het gevaar is gestegen. Je wordt gevolgd. Ze trekken ’s nachts aan de deurbel, je krijgt anonieme sms’jes van mensen die zeggen dat ze weten waar je mee bezig bent. Je wordt in de gaten gehouden en gevolgd.
Hoe gaan jullie daarmee om?
Gert: Je mag je niet bang laten maken. Je moet werken en actie voeren, anders ben je een gemakkelijke prooi. Je moet erover praten, veel info verspreiden, je niet de mond laten snoeren en het de regering niet makkelijk maken. En voorzichtig zijn. Als we in het donker terugkeren naar huis, nemen we een bodyguard mee.
Waar halen jullie de energie en het optimisme steeds weer vandaan?
Gert: Verwonderd, alsof dat een evidentie is: Wij krijgen onze kracht door anderen iets te zien doen. Berusten in ons lot, is niets voor ons. Samen iets ondernemen is een krachtig signaal. Je leven in handen nemen. Hoe meer mensen bij Gabriela aansluiten, hoe meer macht we hebben. Als mensen niets doen: dat is pas vervelend!
> Beluister het interviewfragment
> Lees de andere artikels over Gabriela